|
My Kaptein
Kaptein advertisements and brochures
Written about Kaptein
Pictures of the Kaptein factories
Delftware Kaptein plate and beer jug
Kaptein personal newspaper "De Bougie" ("The Spark Plug")
Delftsblauw Kaptein bord en bierpul
Na aanschaf van mijn Kaptein motorfiets vond ik op Marktplaats een leuk "hebbedingetje" voor de liefhebber: een Delftsblauw bord, uitgegeven ter gelegenheid van de opening van "de nieuwe fabriek".
Het Kaptein logo bovenaan op het bord
De tekst die aangeeft waar het bord voor gemaakt is
De oplettende lezer ziet dat dit bord is uitgegeven in Mei 1954, dus 3 jaar nadat de productie van de Kaptein motorfietsen werd gestaakt. De "nieuwe fabriek" betrof dan ook niet de oude elektriciteitscentrale in Arnhem waar in 1949-50 de motoren gebouwd werden, maar een nieuwe, grotere fabriek aan de Dr. C. Lelyweg waar alleen maar de succesvolle Kaptein Mobylette brommers gebouwd werden. Vreemd genoeg staat er wel "motorrijwielfabriek" op! Mogelijk was men van plan om later toch weer motoren te gaan bouwen.
Een hele tijd later stond in Het Motorrijwiel een foto van een zelfde bord, alleen staat daar achter de bovenstaande tekst de toevoeging: "aan onze agent de fa. F. Mampaye". Dit bord is in bezit van Johan Schaeverbeke, van het Oldtimer Motoren Museum Groenedijk in België. Hij had de foto naar Het Motorrijwiel gestuurd omdat hij benieuwd was of er nog meer van zulke borden bestonden.
Uiteraard heb ik gereageerd, en met mij diverse andere personen. Inmiddels weet ik van het bestaan van
28 Kaptein borden, waarvan 18 met de naam van een dealer, en 10 zonder. Hoewel de borden met en zonder dealernaam er in eerste instantie gelijk uitzien, bleek bij nadere bestudering van de foto's dat er toch heel veel verschillen zijn.
Een van de opmerkelijkste is dat het aantal bloemen op de buitenrand verschilt. Op de borden zonder dealernaam staan 5 setjes van 2 bloemen, en op de borden met naam 6. Dit deed me vermoeden dat de borden verschillend van grootte zijn. Dit bleek inderdaad zo te zijn, de borden zonder naam zijn 29 cm in doorsnede, die met naam ca. 37 cm. De volgende foto waar beide varianten op staan laat de verschillen goed zien:
De borden zonder dealernaam zijn uitgereikt aan het personeel van Kaptein. Dit is me bevestigd door Cas Teunissen die zelf zo'n bord heeft, van zijn vader die al vanaf de opening van de eerste fabriek bij Kaptein werkte. Van hem ontving ik ook een kopie van het personeelsblad "De Bougie", nummer 5 uit juni 1954, dat geheel gewijd is aan de opening van de nieuwe fabriek. Klik hier om het blad in te zien.
Later dook er op Marktplaats nog een 3e variant op: het grote bord, met beschildering gelijk aan de borden met dealernaam, maar met de tekst van het kleine bord, dus zonder dealernaam! Ik vermoed dat deze borden zijn gemaakt voor een aantal "Vips", mogelijk de directieleden en commissarissen van Kaptein of hooggeplaatste gasten die bij de opening aanwezig waren, zoals de burgemeester van Arnhem en de Franse Consul.
Hier een foto van dit bord, dat nu in mijn bezit is:
Uiteraard wilde ik ook een bord met dealernaam hebben, en inmiddels is dat gelukt:
Dit bord heeft altijd in de fietsenzaak van de familie Hartman in 's Gravendeel gehangen, totdat deze in 2019 gesloten werd.
Hier nog even een plaatje van mijn 3 verschillende
borden naast elkaar:
In het voorjaar van 2023 kreeg ik een paar foto's toegestuurd van een bord met de firmanaam J. Huis. Dit wekte meteen mijn nieuwsgierigheid, want in de tijd dat ik aan brommers sleutelde (ca. 1978-1981) kwam ik wel bij de fietsen- en brommerzaak Jan Huis aan de Rotterdamsedijk in Schiedam, mijn toenmalige woonplaats.
Bij navraag werd bevestigd dat het bord inderdaad van dezelfde J. Huis kwam, die samen met zijn zus Tinie de rijwielhandel had. Het bord is altijd in de familie gebleven, het laatst bij een (aangetrouwde) achterneef van Tinie. Na zijn overlijden zocht de familie een nieuwe bestemming voor het bord, en uiteraard was ik er zeer in geïnteresseerd omdat ik de zaak nog persoonlijk kende. Dat is toch veel leuker dan een bord van zomaar een zaak die je niet kent...
En nu is het bord in mijn bezit, met dank aan de familie Kiele - van Dijk die het bord belangeloos aan mij gedoneerd heeft!
Hier een foto van het bord, dat nog in perfecte staat is en zelfs geen enkele craquelé in het glazuur heeft:
Hier de 16 andere borden met dealernaam, met dank aan degenen die een foto van hun bord hebben toegestuurd. Uiteraard ben ik zeer geïnteresseerd om te horen of er nog meer van deze borden zijn, dus als je er een hebt, mail me dan svp. even!
Het bord van Johan Schaverbeke met opdruk "Fa. F. Mampaye"
Bord met opdruk "Fa. Gebr. Hosmar"
Bord met opdruk "Fa. R. Koops & Zn." in Assen
Bord met opdruk "Fa. W.C. Moos"
Bord met opdruk "Fa. Motor Mercuur" in Den Haag, die tot 2011 bestaan heeft
Bord met opdruk "Ets: Mertens", waarschijnlijk in franstalig België
Bord met opdruk "Fa. C. v/d Brom", een motorzaak gevestigd aan de Biltstraat in Utrecht
Bord met opdruk "Fa. J.A. Verheij", een fietsenzaak in Zaandam
(helaas alleen een foto van lage kwaliteit beschikbaar)
Bord met opdruk "Fa. E. Claushuis"
Bord met opdruk "Fa. M.J. Berend & Zn"
Bord met opdruk "Fa. Witvliet". Dit was een garagebedrijf in Middelharnis op
Goeree Overflakkee
(Zuid Holland), dat in de vijftiger jaren ook DKW, Vespa en Kaptein Mobylette tweewielers verkocht:
Kaptein Mobylette folder 1957
Bord met opdruk "Fa. Burggraaff". Waarschijnlijk was dit de firma Burggraaff & Zonen
in Lexmond, die ook onder eigen naam fietsen maakte:
Balhoofdplaatje van de rijwielfabrikant G.J. Burggraaff & Zonen in Lexmond
Bord met opdruk "J. Deladriere".
Bord met opdruk "Fa. G. Landuyt".
Bord met opdruk "Fa. J. Wiebes". Dit is waarschijnlijk de rijwielhandel J. Wiebes in de
Kanaalstraat 87 in Utrecht geweest, welke bestaan heeft van ca. 1920 tot 1978.
Bord met opdruk "Fa. J. v. Bragt". Jan Van Bragt had een zaak in motoren, brommers en fietsen
op het Heuvelplein 3 te Essen in België. Later is de zaak voortgezet door zijn zoon Henri.
De zaak is pas opgeheven in 1992.
Op de achterkant van de borden staat informatie over de fabricage. Hier 2 voorbeelden:
De initialen VLS staan voor "Aardewerk Fabriek Velsen in Sassenheim". Deze aardewerk fabriek was opgericht in Velsen in 1920 als "Potterie Kennemerland" en bekend om zijn polychroom (= meerkleurig) aardewerk, voornamelijk siervoorwerpen.
Na 2 faillisementen, beide gevolgd door een doorstart onder een nieuwe naam, werd het bedrijfspand in Velsen in 1943 door de Duitse bezetters gevorderd voor oorlogsdoeleinden. Het bedrijf verhuisde toen naar Sassenheim waar het onder bovengenoemde naam nog tot 2002 actief was.
Voor de liefhebbers hier 2 links waar meer informatie over deze fabriek te vinden is:
- rubriek-keramiek.blogspot.nl/2015/08/potterie-kennemerland.html
- www.polychroom.nl/#
Op de laatste site is ook een overzicht te vinden van de door de schilders gebruikte initialen. Helaas staat er niet op wie signeerde met "K." (linker foto) en kan ik de initialen op de rechter
foto niet ontcijferen. Het lijkt me iets van SL, SI of SB, hiervan staat er alleen een S.B. in de lijst en dit staat voor Sjaak Bitter.
Dat de borden echt hangeschilderd zijn blijkt als je één bepaalde afbeelding van verschillende borden vergelijkt. Heel duidelijk is dat bij de linker vogel op de grote borden, en bij de bloemen op de rand. Let op: de kleuren kunnen verschillen door de belichting van de foto, kijk dus vooral naar de vorm:
In 2017 vond ik nóg een Delftsblauw Kaptein item, een bierpul:
De beschildering is duidelijk verwant aan die van de borden, vooral de vogel is goed herkenbaar. Ook deze bierpul is gemaakt door de Aardewerk Fabriek Velsen in Sassenheim, gezien het VLS logo op de bodem. Daar staat ook het enige Kaptein kenmerk:
Speurwerk op internet leverde niet veel op, alleen een melding (zonder afbeelding) dat Kaptein inderdaad ooit een bierpul had uitgegeven als relatiegeschenk.
Wat mij aan het logo op de bierpul opviel was dat de K maar 1 vleugel heeft in plaats van 2 (zoals op de borden). Wat speurwerk maakte duidelijk dat er 2 verschillende Kaptein logo's zijn, een oudere met 2 vleugels en een aantal concentrische cirkels, en een modernere met alleen links een vleugel en anderhalve cirkel. Wanneer de overgang exact geweest is weet ik niet, maar waarschijnlijk in 1965 of 66. Dit betekent dat mijn bierpul zeer waarschijnlijk van 1966 of later is.
Hier nog een paar voorbeelden van de verschillende logo's:
Handleiding uit 1963
Handleiding uit 1966
Olieblikken met nieuw (links) en oud (rechts) Kaptein logo
Balhoofdplaatjes met oud (links) en nieuw (rechts) Kaptein logo
In de loop der jaren heeft Kaptein nog enkele andere relatiegeschenken weggegeven, en van een daarvan kreeg ik onlangs een foto toegestuurd:
Het is 1 tegel, van 15 x 15 cm, gevat in een stuk hout. Gezien het formaat lijkt het mij een pannenonderzetter. Op de achterkant staat het Kaptein logo:
Dit is weer het oude logo met 2 vleugels, dus de onderzetter is van vóór 1966. Op de website "bromfietsforum.nl" staat een lijstje met Kaptein relatiegeschenken, en daarin staat 1964 als jaar vermeld.
|
