|
My Hulsmann mania
Brand history
Overview of all Hulsmann models
Hulsmann advertisements
Hulsmann brochures
Old Hulsmann pictures
Written about Hulsmann
Patented Hulsmann ball bearing front forks
De Hulsmann kogellager voorvork
De Hulsmann fabriek heeft door de jaren heen altijd geprobeerd met technische nieuwigheden van eigen ontwerp te komen. Het meest bekende voorbeeld is wel het gebruik van de "achtervork" van de motorfietsframes als uitlaatdempers. Noem de naam Hulsmann bij een liefhebber van oude motoren en je hoort "oh, met de uitlaatdempers in het frame". Maar ook het prima werkende zweefzadel is een goed voorbeeld van het technisch vernuft.
Deze uitvindingen hebben ook geleid tot een aantal patenten. Ik ken er nu 3, en 2 daarvan hebben betrekking op de Hulsmann fietsonderdelen:
- de Hulsmann patent bracket (verleend 1916)
- het verstelbare fietszadel (verleend 1938).
Voor ons als motorliefhebbers is vooral de voorvork met kogellagers interessant. Hier het patentschrift (verleend in 1950):
In het kort komt het er op neer dat in elke onderste vorkpoot 4 kogellagers gemonteerd waren, waarvan de buitenring in dezelfde radius was geslepen als de binnenzijde van de bovenste (stilstaande) vorkpoot. 2 van deze lagers zaten aan de voorzijde van de vorkpoot, en 2 aan de achterzijde. Door deze lagers liep de vork vrijwel wrijvingsloos, zonder het enigszins klemmende gedrag dat elke voorvork met glijbussen kent.
Een prachtige uitvinding dus! Toch zijn er bijna geen Hulsmann motoren te vinden met deze unieke voorvork. Dit komt omdat de voorvork in de praktijk toch niet zo'n succes was als van te voren gedacht. Ik kan hiervoor 3 mogelijke redenen bedenken:
- Doordat er vrijwel geen wrijving in de voorvork zat, was er ook geen demping! Dit kan maken dat de motor onaangenaam lang, of zelfs gevaarlijk, blijft doordeinen na het passeren van een hobbel. Bij een voorvork met glijbussen zorgt de inwendige wrijving vanzelf voor demping, waardoor de motor altijd weer tot rust komt. Of dit echt een probleem was weet ik niet, omdat ik nog nooit op een Hulsmann met kogellager voorvork gereden heb.
- Als om een of andere reden (gebrek aan smering, vervuiling) een lager zwaar gaat lopen, kan het gebeuren dat het lager niet langer draait bij in- en uitveren, maar over de wand van de buitenpoot schuurt. Dit geeft al snel een vlakke kant aan het lager en slijtage aan de buitenpoot, waardoor de vork zeer snel zal slijten.
- De verankering van de voorrem aan de vorkpoot was met een zeer dun pennetje gedaan. Het is zeker niet denkbeeldig dat dit afbreekt bij een noodstop! Het lijkt me echter dat dit met een niet al te ingrijpende wijziging opgelost had kunnen worden.
In ieder geval is men snel weer overgegaan op een meer conventionele voorvork met glijbussen. Uit het overzicht met advertenties is te zien dat in ieder geval in maart 1951 al Hulsmannen met glijbus voorvork werden afgebeeld, terwijl de eerste na-oorlogse Hulsmann motoren pas in september 1950 leverbaar waren.
Er wordt zelfs beweerd dat reeds uitgeleverde motoren achteraf zijn voorzien van een vork met glijbussen! Dit zou bijvoorbeeld het geval kunnen zijn met de motor van de heer van der Kooij uit Vlaardingen, waarvan foto's met beide vorken zijn. Het kan echter ook heel goed zijn dat de kogellager voorvork vervangen is ivm. slijtage, of na een ongeval.
Op dit moment weten we van het bestaan van nog 3 Hulsmann motoren met kogellager voorvork. Hoe is het verschil te zien?
De voorvork van de zwarte Hulsmann is de kogellager voorvork. Deze is te herkennen aan de platte, verchroomde onderkanten en de stalen "doppen" aan het ondereind van de buitenpoten. De vooras zit door de vorkeinden heen, net als bij een fiets.
De glijbus voorvork is te herkennen aan de ronde onderkanten die in kleur van de motor gespoten zijn, met daarboven harmonicarubbers. De vooras wordt ingeklemd door 2 blokjes die tegen de vorkpoten getrokken worden.
Hier dan nog een foto van hoe de kogellager vork er in werkelijkheid uitziet:
Het kleine gaatje rechtsonder op de foto hierboven is het verankeringspunt voor de voorrem. Bepaald niet overbemeten dus!
|
