My Hulsmann mania
Brand history
Overview of all Hulsmann models
Hulsmann advertisements
Hulsmann brochures
Old Hulsmann pictures
Written about Hulsmann
Patented Hulsmann ball bearing front forks

Hulsmann 74cc - 1932

Behalve een 125cc De Luxe uit 1951 heb ik ook een Hulsmann  uit 1932. Het is eigenlijk een rijwiel met hulpmotor, zoals aan de vormgeving duidelijk te zien is. Omdat het motortje een cilinderinhoud van 74cc heeft telt het geheel voor de Nederlandse wet echter als motorfiets. De Hulsmann is ook als motor gekeurd door de RDW en voorzien van een motorkenteken.

Het fietsframe is duidelijk herkenbaar. In het frame is een Sachs 74cc inbouwblokje met 2 versnellingen gemonteerd. Deze blokjes werden ook door andere fabrikanten gebruikt, bv. door het Nederlandse Simplex en het Noorse Monark. Het blokje drijft via een aparte ketting het achterwiel aan. Hiertoe is het achterwiel voorzien van een speciale Torpedo naaf, met aan de linkerzijde het tandwiel voor de motor-aandrijving. Aan de rechterzijde zit het normale tandwiel voor de trapperaandrijving. De naaf is uitgerust met een terugtraprem. Dat deze naaf speciaal bij het motortje hoort blijkt uit de Sachs handleiding, waarin de naaf wordt beschreven.

Het is niet duidelijk of dit voertuig een originele Hulsmann is die door de fabriek is gebouwd. Volgens alle boekjes heeft Hulsmann pas motorfietsen gebouwd vanaf 1939, en daarvoor alleen fiesten en fietsframes voor andere fietsfabrikanten. Deze Hulsmann met Sachs motor is (voor zover ik weet) ook de enige die in Hulsmann motorkringen bekend is.
De verende voorvork is in ieder geval van Hulsmann. Dit is te zien aan de verchroomde verbindings-armen van de vork, waarop duidelijk leesbaar de naam Hulsmann aangebracht is:

De voorvork is qua opbouw en afmetingen identiek aan die van de 1940 Hulsmann motor van Piet Dam. Het is dus heel goed mogelijk dat de voorvork afkomstig is van een van de eerste Hulsmann motorfietsen, en achteraf in dit rijwiel met hulpmotor ingebouwd is.
Zoals op de site van Piet Dam te zien is, had Hulsmann al in 1923 een eigen, gepatenteerd bracket voor het trapstel. Bij dit rijwiel is dit bracket echter niet gemonteerd. Dat wil niet zeggen dat het frame niet van Hulsmann komt, want volgens een advertentie uit 1927 leverde Hulsmann frames met naar keuze een "trekbracket", een "Thomsonbracket" of een "patentbracket".

Het frame heeft wel een aantal kenmerken die ook bij andere Hulsmann fiets frames terug te vinden zijn (binnenkort enkele foto's daarvan), en waarschijnlijk heeft Hulsmann ook extra stevig uitgevoerde frames voor transportfietsen gebouwd. Het zou daaarom heel goed kunnen dat het frame ook bij Hulsmann gebouwd is.
Het is daarmee nog niet zeker dat deze motor door de Hulsmann fabriek zelf gebouwd is. Het kan het werk van een handige hobbyist zijn. Een andere mogelijkheid is dat een ondernemende fietsenmaker of zelfs een prive-persoon dit voertuig gebouwd heeft van een standaard fiets. Het rijwiel wijkt echter op nogal wat punten af van een gewone fiets:

• De velgen en banden zijn breder dan normale fietswielen
• De spatborden zijn breder
• Als voorvork is de verende Hulsmann vork gemonteerd
• De cranks van het trapstel zijn niet recht, maar ca. 10 cm naar buiten gebogen om te voorkomen dat de berijder zijn benen stoot aan het motorblokje
• De achterstandaard is veel zwaarder uitgevoerd dan een fietsstandaard
• De koplamp is veel groter dan een fietslamp.

Het is ook heel goed mogelijk dat dit rijwiel met hulpmotor eigenlijk van een ander merk is, waar later de Hulsmann motor voorvork ingebouwd is. Er zijn in die tijd heel veel merken geweest die een verzwaard fietsframe verkochten met een Sachs motortje erin.
In het boek "Kleine Maschinen - ganz gross, Motorfahrräder - Saxonette - Kleinkrafträder 1930-1955" van Johnann Kleine Vennekate (Schrader Verlag, ISBN 3613871505) staan legio voorbeelden. De meeste hebben echter een iets ander model frame, met een meer motorfiets-achtig uiterlijk. Ik heb in dit boek geen afbeelding gevonden die met de Hulsmann overeenkomt.

Deze Hulsmann is door de vorige eigenaar zeer fraai gerestaureerd. Deze restauratie is uitgevoerd met gevoel voor de historie van het rijwiel. Dit is mooi te zien aan de benzinekraan.
De 2 ronde koperen plaatjes op de uiteinden van het schuifje zijn eerder al eens vervangen. Bij deze reparatie zijn geen gewone koperen plaatjes gebruikt, maar Nederlandse centen! Aan de ene zijde is het jaartal 1916, aan de andere 1941. Bij de restauratie zijn deze munten niet vervangen, ze horen bij de historie van de motor.

Voor meer informatie over de historie van het merk Hulsmann klik hier.
Verder heb ik nog de nodige informatie over deze motor:

• Technische gegevens Sachs 74cc model 32
• Handleiding voor het Sachs 74cc model 32 blokje (totaal ca. 1.1 MB)
• Onderdelenboek voor het Sachs 74cc model 32 blokje (totaal ca. 850 kB)
• Reparatievoorschrift voor het Sachs 74cc model 32 blokje (totaal ca. 2.5 MB)
• Een beschrijving van de Torpedo achternaaf (met terugtraprem!)

Back

Top